Narodowe Centrum Kultury, 2019

Czy warto wsłuchiwać się w głosy przeszłości? Czy konstatacje Theodora Adorno dotyczące szkodliwości kultury masowej kompletnie się już nie zdezaktualizowały? Czy warto porywać się na, enigmatycznie mówiąc nie najłatwiejszą lekturę przemyśleń niemieckiego filozofa, myśliciela, muzykologa i kompozytora ? Takie wątpliwości pojawiały się u mnie jeszcze przed spotkaniem z pisarstwem Adorna.
Co znajdziemy w wydanym przez Narodowe Centrum Kultury tomie? Dziesięć tekstów traktujących o miedzy innymi o muzyce, zarządzaniu kulturą, telewizji. Całość uzupełniona jest obszernym wprowadzeniem do wydania polskiego autorstwa Tomasza Maślanki i Rafała Wiśniewskiego oraz wstępem J. M. Bernsteina do oryginalnego wydania zbioru.
Ostatecznie postanowiłem rzucić się na głęboką wodę i „Przemysł kulturalny” przeczytać. Zderzenie masowości kultury z jej jakością cały czas bowiem nie znika z horyzontu rozważań. Samo przebrnięcie przez eseje Adorno zajęło mi dość dużo czasu. Także dlatego, że autor często staje się w swojej krytyce dość irytujący. Pomimo tych trudności warto po książkę Adorno sięgnąć. Już chociażby po to, by docenić wnikliwość i celność obserwacji, poczynionych w końcu dziesiątki lat temu. Wówczas nie zawsze tak oczywistych, chociażby w kwestii telewizji, która była zupełnie innym medium niż dziś.
Warto wreszcie wspomnieć, że lektura „Przemysłu kulturalnego” skłania do jeszcze dwóch, z lekka przekornych, refleksji. Otóż mam wrażenie, że wielu dzisiejszych dostawców (bo nie twórców) kultury globalnej, potraktować mogło eseje Adorno jako świetny poradnik skutecznych technik umasowienia i dalszego psucia kultury. Spojrzenie z perspektywy lat od publikacji esejów, przywodzi także pytanie, czy jeżeli dziś uznaje się wartość wielu z krytykowanych przez Adorna form sztuki, to czy za kolejne półwiecze, klasyką nie stanie się coś, co obecnie uznajemy za kulturowe wynaturzenie?
Można się z Adornem zgadzać, można polemizować. Jednak bez wątpienia książka jest impulsem dla kontynuacji dyskusji – najlepiej poprzez działanie.